verslag: Geen stad zonder kunst in Utrecht.

Locatie: De Nijverheid, 26-06-2019, Aanvang 19.15 uur.

In de centrale hal van de Nijverheid staan de stoelen in een cirkel opgesteld.

Er staat een scherm+beamer klaar voor een boodschap van de wethouder Cultuur: Anke Klein. De zon schijnt en het is een gelegenheid om buiten te beginnen met: ‘Over de streep’.

Joram en Bart trappen af door te vertellen over GSZK#2 in de voorgaande steden en het doel waarom we vandaag in Utrecht zijn: Praten over de plaats van de kunst in de stad, aan de hand van atelierbeleid, ruimte voor experiment, betaalbaar wonen en werken voor kunstenaars etc.

Onze moderator van vandaag is Arno van Roosmalen- Stroom (Denhaag).

Arno stelt zichzelf voor en zegt iets korts over Stroom en wat hij doet in Denhaag.

‘Het gaat over voorwaarde scheppend beleid’. En voor vanavond: ‘We moeten beter gaan begrijpen wat we bedoelen als we over kunst praten, omdat in de huidige maatschappij alles in geld wordt uit- gedrukt’. Het wordt stelling 1: Kun je alles uit drukken in geld?

Er ontstaat een discussie over waardes en alternatieve ideeen om dat meetbaar/ zichtbaar te maken.

En over Maatschappelijke kosten/ baten analyses. Is er met het meetbaar willen maken een interesse om dingen te doorgronden of beter te begrijpen? Of is het een shortcut naar: Wat levert het eigenlijk allemaal op? Is kunst wel uit te drukken in geld?

Erik Uitenbogaard -Casco: Het gaat over betekenis geven en te werken aan een kwaliteit van leven voor en in de stad. Raymond- De Plaatsmaker: ‘Het gaat over verbinden en inspiratie!’.

Er moet gewoon een goed grondbeleid zijn in een gezonde leefbare stad. Met grond organiseer je gewenste functies in de stad. Er is in de stad een enorme schaarste van betaalbare ruimte. Iemand uit het publiek zegt: ‘Ik weet wel waar er veel betaalbare ruimte zit voor kunstenaars. In de bestaande ateliers, want er is geen doorstroming! Mensen gebruiken hun werkplek als opslag en gaan NOOIT meer weg! Scheefhuurders noem ik dat!’.

Arno vraagt of dat feitelijk de situatie is in Utrecht.

Arna Notten van De Plaatsmaker (grote verhuur organisatie van ateliers en werkruimte voor kunstenaars) stelt: ‘ik herken dat beeld niet. Bij ons wordt er om de 5 jaar een serieuze toets gedaan of je nog relevant bent, of je werkzame kunstenaar bent. Als dat niet zo is komt de ruimte beschikbaar voor een nieuwe kandidaat’.

Lydia vraagt zich af: ‘Is er dan wel genoeg betaalbare werkruimte in de stad?’

iemand draagt aan: ‘Wat ik zie bij de gemeente Utrecht is dat er binnen de gemeente sprake is van een machtsverhouding in het vastgoedbeleid, zodat cultuur altijd het onderspit delft t.o.v de afdeling vastgoed’. Hij vervolgt: ‘We moeten niet alles aan de markt overlaten, zeker niet binnen de gemeente!’

Arno: Je moet als overheid in de stad meer strategisch je vastgoed inzetten wat je belangrijk vindt. Daar kun je op sturen. In die zin is dat niet een verdiemmodel op korte termijn, maar kun je iets regelen wat op een andere schaal veel betekenis (-en waarde) toevoegt aan de stad.

Cobie: Niet alles terug brengen naar de economische waarde. Kunst is niet een product.

En denken in allianties IN de wereld niet alleen naar binnen gericht. Je actief richten op andere sectoren, zoals zorg en onderwijs.

We gaan naar binnen in de Nijverheid en krijgen een korte boodschap van de wethouder Anke Klein, die er zelf niet bij kon zijn. Ze is enthousiast over de bijeenkomst (het is belangrijk dat jullie dit doen!) en na bemoedigende woorden wenst ze ons inspiratie voor de avond. Mooi!

De stoelen staan in een grote cirkel en in het midden staan 4 stoelen. Daarvan blijft er 1 leeg. De drie mensen die zitten kunnen spreken. Iedere keer als iemand iets wilt bijdragen kan die gaan zitten op de lege stoel en dan moet er wel iemand van de drie opstaan, zodat er altijd 1 lege stoel is (fish bowl setting red.) Arno nodigt Mitchel Breed Kunstenaar/ Das Spectrum, Arna Notten en Daan van de Nijverheid om te gaan zitten.

Mitchell begint het gesprek en vertelt over zijn aandeel in Das Spectrum. De plek opent 2011 haar deuren en stopt in 2017. Hij begon daar eerst als kunstenaar en kwam later pas bij de organisatie van het initiatief. Hij leert door de vrijheid en de aard van de plek verantwoordelijkheid te nemen voor het organiseren. Dat groeit organisch. Samen zorgdragen voor het collectief en waken dat het programma divers en interessant is. Als gemeenschap een ontwikkeling door maken door dingen zelf te doen. Verantwoordelijk zijn voor de tenstoonstellingen, voor het programma maar ook voor de keuken. DIY in de praktijk. Het gebouw wordt daarmee een collectieve energie! Een reservoir. Het gebouw van Das Spectrum is inmiddels gesloopt en er kwam niets voor in de plek. Nu is hij als kunstenaar dakloos en zweft hij door Utrecht.

Arno vraagt: ‘Mis je het?’

Nee, zegt Mitchell. ‘Het was na 7 jaar voor mij tijd voor iets anders. Wel erg jammer dat de plek is verloren gegaan, zodat andere nieuwe mensen het niet hebben kunnen overnemen. Ik ben mezelf opnieuw aan het uitvinden. Dat is goed!’

Daan Bramer- Nijverheid: Ik ben dit begonnen (samen met Jonathan) uit een noodzaak. Na Ex-boot en Ex-bunker kwam dit op ons pad. Ik denk en handel heel erg van uit een behoefte. Ondertussen is de stad wel erg verandert. Er waren eerst veel meer ruimtes voor collectieve energie en presentaties. Moira, kunstliefde. Ik kwam deze plek tegen en dacht: Dit kan wel eens iets leuks worden!!

Een grotere plek die we huren voor 12 jaar. Het is een plek voor verschillende mensen, kruisbestuiving is mijn woord. Met een community iets bouwen en echt in gesprek zijn met elkaar.

Arno: ‘Hoeveel huur betaal je hier?’ Daan: je betaald afhankelijk waar je zit. Er zijn 8 werkplekken en er is een grotere project ruimte. Die kun je gebruiken als je een groot kunstwerk maakt.

Er zijn twee soorten creatieven: de commercielen, die verdienen gewoon goed geld en dan heb je modaal. Die kunnen net rondkomen. Voor die laatste groep zijn wij er’.

‘We zijn tegen Monocultuur. Utrecht wordt anders een stad van alleen wonen, winkels en kantoren.

Wij willen die kruisbestuiving stimuleren’. Arno vraag: Hoe creer je een gemeenschap, Daan?

‘Een gemeenschappelijk lunch is erg belangrijk. En faciliteren van vrijheid. Het wordt hier een kunstenaars-kolonie genoemd, ik noem het liever een culturele vrijhaven’ zegt Daan.

Roswita Warmerdam-Vechtclub XL worden uitgenodigd om te gaan zitten. Roswita: ‘We praten met de gemeente over aankoop van het pand. Er is en taxatie gemaakt en daarover zijn we in gesprek. Er moet om ons heen een nieuwe woonwijk komen met 10.000 huizen. Wij zijn er al, dus wij zijn een oude plek in een nieuwe omgeving. We zijn van waarde ook omdat we cultuur en dynamiek maken. We blijven op de manier ook actief om mee te denken over en aan de nieuwe stad. Wij zijn in het nieuwe beton een vertrouwde waarde, met een bewezen noodzaak.

Arno: ‘Zou jij ook de meerwaarde van Vechtclub willen kapitaliseren?’

Roswita: ‘Ik geloof niet in mee doen aan het spel van Vastgoed en markt. Dat is voor mij een andere wereld. Wij hebben andere waardes, we zijn een waardevolle plek en de gemeente helpt ons door te ontwikkelen. Waar we kwetsbaar zijn is als de gemeente dit niet onderkent, en we dus worden weg gejaagd door project ontwikkelaars. De gemeente heeft een taak om een gezonde balans te houden.

Mitchell: Sommige plekken moeten komen en gaan. Dat is de dynamiek van de stad. Het oude loslaten en ruimte maken voor het nieuwe. Maar als kunstenaar moet er wel betaalbare ruimte zijn voor dat soort ontwikkelingen van onderop. Ik zie twee soorten belangen spelen in deze discussie:

1 belang is de ruimte als vrije experimenteer plek voor individuele kunstenaars en als collectief en 2 noem ik de potentie, het belang voor de maatschappij DAT deze ruimte er is. Dat jonge mensen zich kunnen organiseren en zo mee kunnen denken/ werken aan een divers en cultureel klimaat in de stad. Ook voor mensen zonder budget. Je bent daarmee van betekenis voor de stad.

Dat is een collectief proces waarbij je jezelf constant opnieuw moet uitvinden.

Lou Vos-Vlampijpateliers: Wij zitten al heel lang in dit gebied (Cartesius driehoek) en zijn pioniers. Wij hebben alles mee gemaakt: van Slooppand tot Paradepaardje! In 2001 kwamen we in het gebouw en het werd een goede werkplek voor beeldendkunstenaars. Niemand wilde hier zitten. Dat is nu wel anders! In 2009 wilde de gemeente het pand slopen. Wij hielden vol. Nu is het gebouw gered en kunnen we blijven. Soms voelen we ons wel gebruikt!

Beleidsmedewerker gemeente Utrecht vult aan: Aan de vlampijpateliers kun je zien dat er een verhaal nodig is om de meerwaarde te laten zien. Wij laten dan plaatjes zien om dat belang van zo’n oud gebouw van een andere kant te belichten. Het zijn andere werelden en die plaatjes zijn belangrijk.

Arna van de Plaatsmaker: Het probleem (of de uitdaging) ligt ook heel erg besloten BINNEN de gemeente. De afdeling Vastgoed hanteert marktconforme prijzen. De afdeling cultuur moet dan met subsidie het verschil bijleggen om op maatschappelijke voorwaardes uit te komen.

Peter van den Bunder, Kunstenbond draagt bij: Begin ook met het einde voor ogen. Zodra je een initiatief ruimte geeft, praat dan ook samen over wat er daarna gaat gebeuren. Maak daar een plan voor! De start is makkelijk, alle energie zit in het begin, maar hoe gaat het aflopen? Dan heb je ook ene gesprek over de waarde toevoeging.

Arna Notten, vertelt over de Plaatsmaker. Ik heb 11 jaar gewerkt voor de Triodosbank waar ik veel speciale initiatieve probeerde te ondersteunen. Dat doe ik nu nog steeds, maar dan vanuit de Plaatsmaker. Er is sinds kort een Stadsmakerfonds. Dat is nodig want banken hebben het moeilijk met dit soort plekken en investeringen. Stipo en stadskwadraat zijn dat fonds begonnen en ik heb er veel verwachtingen van! Een nieuwe manier van financieren en ook kapitaliseren van de meerwaarde. Bijvoorbeeld bij het Hof van Cartesius kijken we naar hoe we de toekomstige waarde- ontwikkeling kunnen delen met het initiatief.

Iemand uit de zaal noemt een tijdelijk initaitief een pand zonder uitzicht.

Het gaat erover dat de stad een krachtenveld is van investeerderd die nu veel geld verdienen aan het ontwikkelen van de grond. De overheid moet die krachten dempen en de scherpe kantjes er af halen anders gaan culturele plekken ten onder (Jane Jacobs noemt dit fenomeen: de zelfvernietiging van diversiteit- bs. Red).

Joram, Platform BK: Het gaat er dus over: Hoe organiseer je die dempende krachten?

Met grond regel je de gewenste functies, je kunt sturen met grondprijs en bestemmingsplan…. Maar grond is ook de kassa bij de gemeente. Daar zit de kwestie.

Hoe stimuleren we vormen van zeggenschap en eigenaarschap in de alsmaar duurder wordende stad? Wie heeft dit als verantwoordelijkheid? De politiek!, roept iemand.

Het gaat ook om politieke ruimte, om experimenteerd ruimte voor iets was NU nog geen belang dient, maar morgen wel. Ruimte voor conflict en gedeeld eigenaarschap. Bart vraag zich af: een gebouw is toch meer dan m2. Het gaat om een lerende gemeenschap die samen leeft. Een gebouw is ook een opleiding!

In de disciplinerende neoliberale wereld is grond geld. Ik was pas op bezoek in Moskou bij het collectief Pussy Riot. Waar hebben zijn hun werkruimte? In oude kunstenaarsgebouwen die nog stammen uit de sovjet tijd. Die ruimte is beschermd en bewaard gebleven, ondanks de privatisering van alles na de perestroika.

Geluidskunstenaar- Er is onvoldoende kennis om dit allemaal te door zien. Hoe genereren we die kennis zodat het ook ONS proces is? Ik heb vanavond nog niks gehoord over talentwontwikkeling, Hoe je samen met oudere gevestigde kunstenaars muzikanten de jongeren een plek geeft.

Erik-Casco: Het gaat er om dat er ruimte is om met onvrewachte bijdrages betekenis te geven aan de kwaliteit van leven. Ruimte in de stad= ruimte in je hoofd en ruimte in je agenda.

Arna roept: ‘Precies! Vastgoed is geen doel, het is een middel om iets voor elkaar te krijgen!’

Het gaat erover de kunst te behouden voor de stad. Af en toe helpt het om op de barricades te klimmen, soms moet je aan tafel onderhandelen.

Raadslid van D66- ik geloof er in dat je beide talen moet spreken, zowel taal van de kunst als de taal van de markt!

Klaar kunstenaar: Een beetje van mezelf en een beetje van Maggi! Wil je dat?

Oproep klaar: Mensen verwar je zelf niet, Blijf zinloos!

We moeten voor de toekomst iedere dag het systeem tot het bot toe bevragen. Inclusief onszelfs en al onze aannames over de intrinsieke van kunst. We moeten verantwoordelijkheid nemen voor onze rol en aandeel.

De avond wordt afgesloten met een bedank woord gericht aan de Nijverheid en voor iedereen die zich heeft ingezet voor het dynamische gesprek! Er volgt voor het gezelschap nog een avond- wandeling door het werkspoorgebied maar eerst gaan we naar: De Bar!

Persoonlijk verslag: Bart Stuart

Maastricht GSZK#2, 13 juni 2019 om 19.00 uur. Locatie: kunstacademie MAFAD.

'Geen stad zonder kunst' van Platform BK en Kunsten-bond is een vervolg van deel 1, vorig jaar gehouden in 11 steden. Het doel was toen om in gesprek te komen met politci en invloed te hebben op beleid. Dit jaar zijn we terug, vanavond in Maastricht met volgende stap. We maken samen een verdiepende slag door in gesprek te gaan met kunstenaars en het veld zelf. Met u!


Welkom allemaal, fijn dat jullie er zijn!   

Joram van platform BK en Bart van de Kunstenbond doen de aftrap.                                                                                                                                                          Het is een werkgesprek en we gaan niet direct iets oplossen. We gaan kijken met een open blik maar we zijn niet naief. We gaan proberen kwesties te verkennen en te verhelderen. Het is de 4e stad na Arnhem. Daarvoor waren we in Tilburg en Denhaag. We zijn erg benieuwd naar de lokale situatie en waren hier 2 maanden geleden al eens op bezoek, vanmiddag hebben we nog een rondje gedaan. Wat we in algemene zin tegen komen in alle steden dat er door een neoliberale agenda, veel maatschappelijk vastgoed is verkocht is. We noemen die uitverkoop ook wel olie op het vuur. Vooral in de randstad zorgt dat accuut voor veel problemen. Initiatieven worden naar de randen van de stad gedrukt omdat er geen maatschappelijke ruimte meer is. Hoe is dat in Maastricht?  Geen stad zonder kunst gaat niet alleen maar over werkruimten, maar ook over wonen en economie. Dus over de hele ecologie van de stad. Kan een kunstenaar goed werken/ wonen maar ook geld verdienen? Zijn er opdrachten?

oh ja.. en over de locatie:
We zijn vanavond op bezoek bij de academie, een plek van voor beginnende kunstenaars, Hoe is maastricht voor hen? Hoe worden ze opgeleid en Blijven mensen hangen/ hebben ze de mogelijkheden en het perspectief om te blijven?

Onze moderator van de avond: Chris Keulemans.

We beginnen het gesprek met een oefening genaamd: Over de streep.
Lokatie: Op het dak.

Aan de hand van stellingen kiezen we postitie ten opzichte van een streep op de vloer- voor of tegen!  1e Stelling: Een ateliergebouw is een artistieke gemeenschap die de deur opzet naar de wereld! Publiek: Dat hangt er sterk van af. Het ligt aan de keuze van kunstenaars en community om de deur open te zetten. Iemand anders: “Het werkt om de deur open te zetten als het bijdraagt aan je artistieke proces, anders niet”.

Na een interactief  samenspel van stellingen en energieke bijdrages uit het publiek lopen we van het dak naar de Kantine waar we in een kring opstelling verder gaan praten.

Chris begint: Dames en heren,... Op uw stoelen ligt een manifest: Geen stad zonder kunst. Laten we het samen lezen en zien wat we nodig hebben voor de avond. Iedereen krijgt ook de tijd het door te nemen...  even later vervolgt de avond....Uit dit manifest halen we: De kunstenaar het Heft in handen geven! Is dat nodig in Maastricht en hoe dan?

In de zaal is een opstelling gemaakt van een fishbowl. het publiek zit in een wijde cirkel waarin 4 stoelen staan die een kleine cirkel maken. Op 3 stoelen zitten sprekers en 1 stoel is leeg. Als je het woord wilt, loop je naar de lege stoel en moet iemand anders plaatsmaken.

Chris: Moeten kunstenaars een stem krijgen in de ontwikkeling van hun stad?

Iedereen lijkt dit te onderstrepen, maar de werkelijkheid is anders. 'Vaak hebben kunstenaars helemaal geen positie of rol in het maken van beslissingen' zegt een jonge man. hij vervolgt: 'Door de bezuinigingen heeft het aanzien van de kunst een enorme klap gekregen'. Hoe gaan we dat repareren? Jezelf legitimeren is natuurlijk de dood in pot. Het gaat niet alleen maar over subsidie of fysieke ruimte. Maar over het aanzien en de plaat van de kunst. Ook over die mentale ruimte op collectief niveau, Is het een artistieke stad?

Chris: Heb je vrije culturele ruimte nodig als experimenteer plek? Waar zit dat dan in de stad? Is er ruimte voor Kleinschalige initiatieven. Is er genoeg plek om te wonen en te werken? Waar is het artistieke te vinden in het publieke domijn? Zijn er Vrijplaatsen, Is er betaalbare ruimte?         Ja, er is een groot kraakpand van standhoudt in de stad en dat heet Het Landbouwbelang. Dat is een bijzondere en waardevolle plek die we als stad moeten behouden!

Kunst inspireert naar een nieuwe maatschappij! Is wonen voor kunstenaars betaalbaar in Maastricht? Joep Vossebeld, jij bent beeldenkunstenaar in de stad en van hetinitiatief B32, 

Chris: Je had hier een interessante wijk Caberg. Ken je dat? Ja,’ antwoord Joep, 'Daar ging ik tijdelijk wonen en 6 maanden duurde uiteindelijk 8 jaar. Het was geweldig en interessant voor het gesprek. Midden in de crisis was er een wijk die niet werd opgeknapt en niet gesloopt. Vanuit deze precaire situatie -en tussentijd- waren de condities ideaal als creatieve wijk, leven was goedkoop, er was genoeg tijd om dingen samen te doen. Bezig zijn in wederkerigheid. Daar is veel ontstaan door de juiste condities en daarmee een goede voedingssbodem. Vaak is tijdelijkheid echter onderdeel van een strategie totdat de echte ontwikkeling wordt ingezet. Zo wordt een ontwikkeling niet gecontinueerd maar afgebroken'.

Een volgende gast die na Joep gaat spreken is Julie Hanique van Comptoir des ressources creatives, uit Luik (Liege). Het is een veelzijidg initiatief die werkruimtes faciliteren voor creatieve makers en kunstenaars. Ze zijn een onderdeel van regio en hebben een functie voor de hele provincie. Het initiatief is Non profit. Julie: “The purpose is to ‘house’ and host creators and craftsmen in an inclusive manner. To listen to the reality of the creator. The situaton is Liege is a poor city 40 km away from Maastricht. Housing is inexpensive. We in Belgium have a brick in our stomach. There is a big tradition of owning space. DIY is in the dna. Focus of ‘Comptoir’ is to meet people. First place is to produce. To work affordable in the city. To stimulate the social economy in the Region. Do you know Smart? Our aim and focus is Affordable working space and social interacton. Not only using a space but Being part of the network. There are a lot of empty spaces and the city is the owner. Using them for the social needs from teh community. There is a different dynamic, we have longterm fixed ownership and short term/ temporary projects. Artist are not the solution for the economy” .

Paul Vincken bestuurslid van SAM (stichting ateliers Maastricht): We zijn een oude stabiele club in een facilitaire rol tussen vraag en aanbod. We moeten steeds beter voeling houden met wat er speelt in de stad en voor wie je het doet= kunstenaars. We zijn op het moment nieuwbeleid aan het maken en onszelf aan het herrijken. Meer opschuiven naar de vraag. meer inspelen op tijdelijkheid en betaalbaarheid. Er speelt bij ons wel een dilemma in de organisatie kracht. We doen bijna alles op vrijwillige basis- ik ben ook vrijwilig bestuurder van SAM- maar we hebben in die herrijking wel veel expertise nodig.

Joep Vossebeld: “Ik zat al in de opbouw fase in Caberg. De reden dat ik uiteindelijk gebleven ben in Maastricht IS caberg. Door de wijk werden we een collectief en de Caberg Bienale ging er ook over dat we als groep samen iets groots konden doen. We begonnen met de Bienale en de wijk zou nog 2 jr staan. Het werd dus meteen de 1e en de laatste!".

‘Wat is de erfenis van Caberg?’
Joep: Laatst stond ik in de tuin, van het huis waar ik komende zaterdag afscheid van neem na 8 jaar, en liep er een rondleiding door de wijk met iemand van de corporatie. Ik hoorde haar vertellen over de goede dingen er er waren met kunst en kunstenaars in de wijk. ‘Leuk was dat met die kunstenaars!’                                                                                                        

Zijn er lege gebouwen in de stad? Ja, er is ook veel leegstandsbeheer. Het is een politieke keuze om de potentie van leegstand niet in te zetten voor de samenleving maar in handen te geven van een verhuurder die er studenten in zet. Dat is een oplossing een bepaalde keuze, maar in hoeverre dient die de samenleving? Je kunt dus lege gebouwen ook inzetten voor sociaal maatschappelijke kwesties!

Paul: SAM is opzoek naar ruimte voor wonen en werken. Maar de marktconforme prijzen maken dat lastig, zoniet onmogenlijk. Regelgeving en brandweer staan vak ook in de weg om het op een vlotte manier op te pakken.

Het Landbouwbelang is een groot kraakpand in de stad. Zij zijn op dit moment in een proces van legalisatie. Harold neemt het woord: Er is een proces opgestart vanuit de gemeente die een tender uitschrijven en daar doen we aan mee! De prijs voor het gebouw is gestelt op 4 miljoen.  is een hoop geld. Als initiatief kunnen we dat niet alleen en we maken een plan om met veel partijen te gaan samenwerken. Er staat nog veel leeg van de 11.000 m2 in ons gebouw en die kunnen we vullen met maatschappelijke initiatieven uit de stad die elders geen vaste voet aan de grond krijgen. Chris vraagt: “Hoe kunnen kunstenaars een stem krijgen in de veranderende stad?” Vindt jij dat belangrijk? Harold zegt: We zijn een belangrijke stem, maar in de besluitvorming merken we daar veel minder van".

‘Alexander Lurvink, van de lokale partij MOED, Waar staan jullie voor?’. 'We zijn bezig met het opbouwen van een organisatie, het zoeken naar bondgenoten en coalities in de stad. Moed staat voor het bevorderen van diversiteit in de stad. We hebben nu de wind in de zeilen en werken toe aan een sterke groep mensen die klaar is om mee te besturen".            Hij vervolgt:  “Maastricht is nu eenmaal een culturele stad en we gaan opzoek naar een creatief evenwicht in organisatie, zowel juridisch als economisch en we willen dat onderbrengen JUIST in de samenleving zelf”.

Chris aan de zaal: Betrek kunst bij hoe je de stad vormgeeft/organiseert en in de toekomst wilt gaan ontwikkelen. Is dat een werkbaar model? Guus van Bonnefanten: Kijk, Er is weinig visie en weinig doorzettingsvermogen. Je kunt zien hoe weinig consistent het beleid is want Sphinx is nu 1 groot parkeerterrein in de plaats van een levendig cultureel bruisend park. Dat kan natuurlijk veel ambitieuzer!

Oproep uit de zaal: Onderzoek hoe je met kunst het experiment kunt aangaan. Hoe dat je met kunst en burgerschap de samenleving kan vernieuwen zonder terug te kijken. Het was vroeger niet beter! Burgerparticipatie serieus nemen, nieuwe vormen van museum-modellen loslaten op de stad. Denken in clusters. Leuke dynamische plekken als tegenbeweging van de vertrutting. Omarm het experiment! Luid gejuich vanuit het publiek.

Harold (Landbouwbelang): Waar is de urgentie? De grond is verandert in goud! We zitten met een dooie binnenstad en het lijkt wel of niemand dat ziet. Wakker worden!

Guus (Bonnefanten): We moeten denken in andere waarden. Het gaat om cultureel kapitaal. Fashion clasch is bedacht aan de keuekntafel in Caberg, we hadden geen geld, maar wel ideeen. Daar moet meer bewustzijn en belangstelling voor komen.

Robin Lemmers (Banka Studios): We moeten als veld elkaar eerst vinden. Eerst verbinding zoeken en maken (dat is vanavond aan de hand). Uitwisselen van informatie en ervaringen kan helpen om elkaar verder te helpen. Dan de volgende stap- De gemeente komt niet met en visie, die moeten we dus zelf maken.  Okay, dus samen de visie ontwikkelen en uitdragen. Ons netwerk verder op- en uitbouwen zodat we een goede organisatie kunnen zijn en dan initiatief nemen! Gezamenlijke plannen maken voor ruimtes. Grassroots maastricht oprichten.  

Klaar van der Lippe (kunstenaar): Zet in op de liefde van de gewone mensen! Laat zien dat je kunstenaar bent en dat maken iets is met liefde en betrokkenheid. Deel samen de liefde voor dat vak en voor het maken! Daarmee kun je aansluiting vinden in en met de buurt.

Nu gaan we iets bijzonder meemaken, namelijk een wandeling naar Caberg waar speciaal voor vanavond een installatie staat van Wouter Huis. Gaan jullie mee?



persoonlijk Verslag: Bart Stuart

Gszk#2 op locatie bij Collectie De Groen in Arnhem op 6 juni 2019. start 19.30 uur.

Naast de grote houtgestookte oven op een wilde buitenruimte achter het pand in de binnenstad van Arnhem eten we een handgemaakte pizza in de zon. Heerlijk! Een limonade maakt het af… en de avond moet nog beginnen! Soms is het wel goed om ook even echt  te voelen dat het leven goed is.

Rond half 8 begint er in de kelderruimte van Collectie de Groen een publiek stadsgesprek wat wordt georganiseerd door platform Bk en Kunstenbond.

Met een groep van 45 mensen zitten we in een grote kring in de voormalige safe van een bankgebouw, drie jaar geleden omgetoverd tot partculiere kunstruimte. We verkennen vanavond met openblik de plek van de kunst in de stad en de rol van de kunstenaar hierin. We zijn ‘open’ maar niet naief. Er spelen een hoop dingen en zijn vanavond opzoek naar aanknopingspunten/ goede voorbeelden, maar wellicht ook pijnlijke constateringen, we zijn nergens bang voor, toch?

Marlies Leupen leidt het gesprek en we steken meteen van wal. Op de vraag wat behoeftes zijn in de stad zegt iemand meteen: verbinding tussen kunstenaars! Een netwerk van solidariteit, geen concurrentie.

Een ander valt meteen bij: In de stad wordt veel geinvesteert in stenen maar niet voor kleinschalige experimenteer podia. In de zaal zitten kunstenaars, beleidsmakers, instellingen en betrokken burgers. De kunstopleiding Artez is ook vertegenwoordigt door Marie en ze vraag zich af: Wat is de wederkerigheid tussen de stad en de kunstenaars?  Er zou moeten gewerkt worden aan een langdurige dialoog tussen beide partijen voor een gezonde en vitale stad. Dat ontbreekt nu.

Op de vraag: Jullie initiatief maakte eigenlijk een tegenovergeststelde beweging van gentrificatie; van de periferie belandde jullie in het centrum, hoe kwam dat? Bram van Code Rood verteld over de gedwongen verhuizing van Koningsweg naar een kelder in de stad. Ook daar zijn we alweer weg. Het komt er op neer dat we dakloos zijn. Door de plek die we verloren zijn, zijn we als initiatief in soort van identiteitscrisis geraakt. Het verlies van de binding met de plek was ook een klap voor onze groep. We zijn allemaal onze weg gegaan maar komen elkaar nog wel tegen.
Een ander ding is: In Arnhem ben je al snel elkaars concurrent en dat wil ik helemaal niet. Ik mis samenhang en een vereniging om als doeners/ makers bij elkaar te zijn!

July van Plaatsmaken zit onder een nieuw dak op een vaste plek waar alles wel goed is geregeld. Na vele jaren van rommelen en afzien konden we op de huidige locatie goede afspraken maken. Het gebouw is helemaal opgeknapt naar onze wensen en dat voelt goed. De basis is gelegd en dat is goed. Als je het niet goed kunt regelen met de gemeente blijven het vaak achterhoede gevechten waar je als initaitief niet goed uit komt.

In Arnhem zijn de initiatieven enorm af genomen. De instellingen en de gemeente zijn volop met elkaar in gesprek maar er is geen dialoog met de kunstenaars en tussen kunstenaars onderling. Dat is een groot gemis. Je zou zo met elkaar draagvlak kunnen maken en beter argumenten naar voren kunnen schuiven. Er is een goed aanbod van werkruimtes maar niet om publieke programma’s in te doen. Ruimte voor initiatieven is dus schaars. Wat ook door verschillende mensen naar voren wordt gebracht is de systematiek van geldverstrekking. Er is wel geld voor projecten maar niet voor de structuur en het organiseren ervan. Het initiatief Motel Spatie leidt daar erg onder. Claudia, initiatiefnemer van deze plek, kan er om gezondheidsredenen niet zijn.  Het is een erg belangrijke en relevante plek in de stad, die niet goed genoeg wordt gewaardeerd. Ze hebben een internationaal programma met kunstenaars waarbij ook de buurt wordt betrokken al lang voordat dat in de mode kwam. Daar moeten we zuinig op zijn!  

Met het ontbreken van geld voor het organiseren en structuur kom je aan de grote struggle in Arnhem: het ontbreken van contiuiteit. Er moet meer bewustzijn en geld komen voor het ontwikkelen en verder versterken van de al aanwezige organiserende structuren. Samen werken aan die doorgaande lijn. Iemand vult aan: Wat je ook tegen komt is dat er plekken zijn met gemengde programmering waarbij het artistieke deel wel geld krijgt, maar het sociale deel niet, terwijl het 1 geheel is.

Kennen jullie KW37 nog? Het oudste initiatief van Arnhem wat alweer op een nieuwe plek doorgaat in een nieuwe vorm. Kuntwerkplaats Arnhem is artistiek sterk en autonoom. Op een braakliggend terrein stampen we onzelf uit de modder. Wij geven niet op, maar we zitten nu alweer in de tijdelijkheid, voor 2 jaar. Wat ik nog wel wil vertellen is dit: In onze huur van de grond zit nu een bedrag verrekend van 5000 euro, de papiermolen van de gemeente zelf. We subsidieren hiermee de bureaucratie, terwijl onze verhuizing een politieke verplichting was. Peter van de Kunstenbond stelt: Dan kun je ook voor de oude plek een rekening terug sturen naar de gemeente, voor de gekapitaliseerde meerwaarde van jullie initiatief. Wat is de gestegen waarde van het vastgoed door jullie aanwezigheid en activiteiten?


We moeten samenwerken aan een platform voor een duurzame dialoog. Hoe kunnen we werken aan een nieuw platform, een nieuwe vereniging?

Marie van Artez: Kunstenaars zijn van belang voor de stad! Kunstenaars werken aan en in processen en kijken op een andere manier naar steden en ontwikkelingen. Ze stellen vragen en dat moeten we meer waarderen. Het is niet zo dat kunstenaars dingen oplossen. De waarde zit bij de vragen en je krijgt dan altijd NOG meer vragen en nog meer. Daar moet je mee werken als stad. Denk daarbij eens aan mogelijkheden zoals de leegstand van de binnenstad. Als stad moeten we ons wel goed bedenken: waar komen onze studenten terecht, wat is de bedding?

Arno van stichting Slak vertelt: we zijn de oudste stichting die werkruimtes verhuurt aan kunstenaars in Arnhem/Nijmegen en omgeving. Op het moment zijn we ons aan het her-uitvinden. De toewijzing gaan we anders doen, meer serieus nemen. Er komt een commissie We gaan onszelf opnieuw bevragen waartoe we op aarde zijn. We denken na over thematische panden, met zorg en hoe we initiatieven verbinden in 1 gebouw. We hebben ook rijksmonumenten en oude gebouwen in onze portefeille, dat is een drama op duurzaamheid. Oude ketels, … een ramp. Daar moeten de huurders niet de rekening van krijgen.

Marlies vraag: Arno, waar heb je nu hoofdpijn van gekregen? Waar ik wakker van lig is de pijn van de tijdelijkheid! Dat is iets wat een drama is in de stad. Altijd maar verplaatsen en niet kunnn wortelen. Dat ervaar ik echt als een drama en moeten we beter op gaan letten.

Een initiatiefnemer van Krachtstroom neemt het woord: Krachtstroom is met recht het minst georganiseerde initiatief van Arnhem. We krijgen geen plek door de dure grond. We wilden alleen een lapje grond en bouwen zelf onze werkplaats. We krijgen geen korting want dat zou staatssteun zijn. Daar krijg ik hoofdpijn van. Daarvoor hadden we locatie op het oog met een geschikt werkgebouw. We  hadden het bijna rond met de gemeente. Een week nadat we in onderhandeling waren, echter kocht de buurman het pand voor onze neus, om te voorkomen dat wij de buren werden! Het staat op dit moment nog steeds leeg.

Hij vervolgt: Maar het ligt niet alleen aan de ontwikkelaars, het ligt ook aan de gemeente die geen goede kaders bied. Iemand valt bij: Er is nog veel te winnen met de gemeente. Je kunt ook sturen zonder dat het geld kost door slim handelen in een gebiedsontwikkeling. Denk dan aan de abc constructie van de koepelgevangenis hier in Arnhem.

En daarbij: het moet je ook gegund worden!

Hier reageert een kunstenares (Klaar) achterin de zaal fel op. Hoezo, moet ons iets gegund worden. we zijn geen bedelaars, blij met een aalmoes. We werken hard en verdienen een plek in de stad. Daar stemt iedereen mee in.

Een beleidsambtenaar staat op en stelt: Niet alles draait om geld, je moet als kunstenaars juist ook de andere waardes benadrukken. Goede argumenten ontwikkelen zodat je niet zomaar je stoel kwijtraakt aan de tafel!  July zegt: En als kunstenaar aaibaar worden!

Karien (ook Code Rood) zegt: ik heb genoeg gepraat. Ik wil iets met mensen samen doen maar niet praten, ik wil doen! Samen iets opbouwen. Dat was het mooie aan Code Rood, die collectieve actie. Samen ergens voor gaan.Als de stad nou ook eens zou voelen dat dat nodig was.

Bart zegt: vandaag liep ik samen met Joram door de winkelstraat in de binnenstad en belandde in een boekwinkel. Heel interessante plek want zij gaan langzaam van boekwinkel naar bibliotheek veranderen. Dus  van individueel naar collectiviteit. Er is daar ook een leesclub die samenkomt om collectief te lezen. Dat was geweldig om te horen.

In een stad horen ook plekken zoals een bibliotheek waar kids leren lezen en een zwembad waar ze leren zwemmen. Dat zijn maatschappelijke plekken waar het collectieve en elkaar ontmoeten centraal staan. Net als in een museum. In de stad gaat niet alles alleen maar over geld, toch?

Het gesprek vervolgt: B53 struint door de stad, een roepende in de woestijn! Ergens thuis zijn of bijhoren is een menselijke behoefte. Zo jammer dat er geen continuiteit is.

De beleidsambtenaar vult aan: het gaat om samen te investeren in Waardecreatie.
Daarmee moeten we de waarde van kunst stabieler maken, zien te borgen.

Jerome: Hier spreekt een oude lul die begint over de Melksalon. Kennen jullie die nog? Een geweldige plek waar veel diverse en wilde dingen werden georganisseerd. Allemaal op 1 plek.
Dat was een geweldige plek en energie. Het kan dus wel in Arnhem.


Een tussentijdse opmaak van het werkgesprek:
Wat moeten we nu gaan doen? Meer gevoel van collectiviteit ontwikkelen. Een vereniging oprichten voor kunstenaars en gaan samenwerken aan een ecosysteem. Er is weing ruimte en weinig werk. ‘deze schaarste maakt concurrentie’ dat moet uit ons hoofd. Werken in de stad aan beperkte carriere kansen- van conculega naar elkaar verder helpen!


Marie van Artez: We zitten aan het einde van het narratief van ‘de kracht van economie’. We gaan naar een andere wereld toe, met anders waardes. Daar hebben we kunstenaars bij nodig. Om te denken over en visualiseren van nieuwe vormen van collectiviteit. Van nieuw samenleven.
Er komt bijval vanuit de zaal: We moeten niet onszelf gaan isoleren maar onszelf gaan verspreiden als een olievlek. Dialogen organiseren dwars door de samenleving heen.
En onszelf verplaatsen in de ander: 2 dagen ambtenaar zijn en dan de ambtenaar 2 dagen achter de schilders-ezel. Je in elkaar verplaatsen en Samen leren.

Wie gaat ons voorzien van de voorstelling over een nieuwe samenlevingsvorm? Niet de medewerker bij Mc Donalds. Dat doet de kunstenaar!

persoonlijk verslag: B.Stuart

Kort verslag/ impressie van Bart Stuart.
GeenStadZonderKunst#2, woensdag 29 mei 2019 om 19.00 uur, locatie: NS16, Tilburg.

Meer ruimte voor rafels?
Dat is een verkeerde aanname, zegt Alex de Vries. Rafels zijn resten van kleding, randen van afval. Restruimtes,... Niet de plek van de kunstenaar. Die staat in het midden. Het constant maar doorschuiven van kunstenaars naar een nieuwe rand van de stad, is het proces wat we niet moeten omarmen. Net als franje! We zijn geen versiering!

De kunstenaar kan werken in iedere ruimte, overal. De stad is de werkplek. We moeten ook breder kijken naar de context van de kunstenaar IN de stad. Over het vestigingsbeleid. Over de toegevoegde kwaliteit en de aantrekkelijkheid van de stad. Dat is wat steden leefbaar maakt en divers. Mensen komen niet voor de Blokker!

Wat is marktconform eigenlijk? Marktconform is wat je redelijkerwijs kunt vragen als huurpijs voor een atelier aan de hand van de inkomsten van een kunstenaar. Marktconform is niet wat het atelier zou opbrengen als winkel of als peeskamer.

Wat kunstenaars goed kunnen is van niets iets maken. Geld is er vaak niet, maar wel ideeen.

Kunstenaar Jeroen de Leijer merkt op: We hebben het vanavond over Vrije ruimte maar we zitten in een neo-liberaal stelsel! Hoe komen we daaruit? Die opmerking landt goed in de zaal van Kunstmaan, de ruimte van Wim Verhoeven waar het publieke gesprek plaats vindt.

Onder leiding van gespreksleider Olof van der Wal gaan we de thema’ s langs die worden aangedragen door de 35 veelal kunstenaars en Tilburgse makers. Zeggenschap, eigen regie, hoe organiseer je solidariteit? Wat is een maker? En een stadmaker? Wat is dan betaalbaarheid in Tilburg? Kunstenaar Jeroen Offerman houdt een pleidooi voor de niet nuttige maker. Kunstenaar Klaar van der Lippe roept de zaal op om op straat te gaan werken en alle ateliers plat te branden. Het gaat niet om m2 of over oude gebouwen maar over ruimte voor community en artistieke maak processen. Dat hoeft niet perse in een oude fabriek.

We zitten nu wel met de gebakken peren! Roept een kunstenaar uit NS16. Het ateliercomplex waar we vanavond op bezoek zijn, is recentelijk met steun van de gemeente aan een atelier verhuur stichting overgedragen. Zonder overleg en goede samenwerking met de kunstenaarsgroep. Dat is ook een harde les want met alleen het borgen van de betaalbare M2 is het karwei nog niet geklaard. Hoe support je dan verder het initiatief, hoe versterk je de groep samenwerkende kunstenaars, zonder ze te degraderen tot alleen maar huurder?


Het marktdenken zit in de weg, sinds 1995 moeten kunstenaars vooral ondernemers zijn. Dat is ook precies de tijd van de teloorgang van het kunstenaarsinitiatief. De collectieve werk- en toonplekken die op basis van solidariteit en zelfwerkzaamheid gestalte gaven aan een evenwichtige artistieke subcultuur in veel steden in Nederland. Die hele laag van kleinschalige bottom-up kunstplekken is inmiddels verdwenen. Dat is ook waar steden in deze tijd ernstig onder leiden: Het ontbreken van de humuslaag om nieuwe, alternatieve stadscultuur te laten gedijen. Plekken van subcultuur waar experimenteer ruimte is om dingen te laten gebeuren die we nog niet kennen. Waar geen markt is, maar waar nieuwe publieken worden gemaakt.

De wethouder cultuur Marcelle Hendrickx is trots op ‘haar’ kunstenaars in de stad. Dat moeten we uitdragen en beter aan de stad laten zien! Ruimte maken om beter samen te werken, Ook af en toe in elkaars gaan schoenen staan. Beter leren samen argumenten te formuleren waarom de stad kunstenaars moet koesteren. Veel meer ruimte bestemmen voor experiment en voor dingen die je nog niet kent. Ook regelluwe zones horen daarbij. Hoe hou je de spoorzone spannend en divers, zodat niet overal biergartens en pic-nic tafels komen te staan? Niet alles moet op StrijpS gaan lijken. Durven weg te blijven bij uniforme formules en monocultuur.

In de zaal zitten twee betrokken cultuur-ambtenaren die aandachtig luisteren naar de aanwezige kunstenaars en nu van zich laten horen: Ook wij hebben idealisme!

We kijken voorbij ateliers ook naar de ecologie van de stad. Is er genoeg werk voor kunstenaars? Hoe verdienen zij hun geld, zijn er ook betaalbare woningen? Joram introduceert het idee van de wooncooperatie voor kunstenaars, ook een landelijke pilot die in Tilburg kan landen. Zijn daar oren naar? Laat van je horen!

Ook de hashtag stadvanMakers wordt tegen het licht gehouden. Is dat niet meer een wens dan een werkelijkheid? Of is het citymarketing? Dat zijn reeele vragen, want als je makers wilt faciliteren dan moet je werkplaatsen maken, geen grandcafe’s.

Ivo van Leeuwen zegt: We moeten verantwoordelijkheid nemen voor het verdwijnen van subcultuur en kleinschalige podia en initiatieven in de stad. Er is niks meer over na de kaalslag van afgelopen jaren en dat is een ramp voor het cuturele leven in de stad. En voor de jongeren...

Het probleem zit ook bij de gemeente zelf, want in de praktijk is het vaak dat de afdeling cultuur de afdeling vastgoed susidieert. Vaak zitten culturele initiatieven, musea en bibliotheken in gebouwen van de gemeente met veel te hoge huisvestingskosten. Dat is idioot en kan anders!


De levendige dialoog wordt afgesloten door wethouder Marcelle die in 1 adem oproept:
Iedereen is heel druk maar als je echt iets wilt veranderen, SPREEK je dan uit!!

Wij gaan door….op naar Arnhem!

dank aan Kunstenbond en platform BK.

Check out this report of an artist that has recently collaborated with us,

It was agreat experience, thank you Robin!

http://www.robinxyz.com/2018/09/who-is-we/

kijk voor recente publicaties en interview, op Mister Motley,

zo-ie-zo een hele goede site over kunst en maatschappij!

http://www.mistermotley.nl/art-everyday-life/bart-stuart-klaar-van-der-lippe-kunst-lang

en hier het live radio- interview:

http://www.mistermotley.nl/motley-radio

en in de Groene Amsterdammer:

https://www.groene.nl/artikel/mos-op-beton

met oa. Sebastian Olma, Bart en Klaar, Jaap Draaisma en U! Aanleiding is het recent verschenen boek: Art and Autonomy, past-present-future door Sebastian Olma.

Op deze vrijdagmiddag gaan we samen met de schrijver Sebastian in gesprek over zijn boek: over de motieven en achtergronden van het onderwerp. Dat koppelen we ook aan de beroepspraktijk van onszelf, waarmee het persoonlijk en concreet wordt.

Tevens plaatsen we ons gesprek ook in de lokale context op NDSM en verkennen we met elkaar toekomstperspectieven over de plaats en rol van de kunst in onze geindividualiseerde en neoliberale samenleving.

AA talk#1 is een cooperatie van Amsterdam Alternative met R<A<M<P, centre for post gentrification action research.

9th of december 2017, opening of R>A>M>P at NDSM Amsterdam.

Saturday 9th of dec. we have an afternoon to catch up, to socialize, to speak and enjoy eachother.  Also it is the day that the doors open of our institute for Post Gentrification Action Research R>A>M>P.

We will show and tell about our past year activities and what is yet to come... Mister Sebastian Olma will help us with his discursive thinking... or will we close shop right away?

anyway come and joing us!!

Very good and inspirational day and interesteing bus-tour together with artist/ activist in The Hague about city development and displacement. look for details:

https://www.kabk.nl/agenda/city-displacement

Last few weeks we are very busy working in several places. We are hardworking and very productive this year.

Our show: JUST PRACTICE in Breda is about to finish. We are already kindof nostalgic.

It is always funny to propose an 'alternative world' in and exhibition, but one of the agreements is, that at some point the show comes to and end. The world we proposed contunues into the next shape. But it is always strange to dismantle and deconstruct your own ideal alternative.... JUST PRACTICE has been the best thing we have done in years!

What is yet to come:                                                                                                 We are teaching a masterclass on Public Protest in Groningen. We are touring around in a bus with an 'únofficialtour about gentrification' and the spacial strategies of Albert Heijn in Den Haag. We are part of a documentary about the recent development around riverbank IJ in Amsterdam, a catalogue from our work is being printed right this moment soon to be published. More teachings with different groups of students working about social problems, about how to appropiate public space and in one word ... Not to come up with solutions but....To be POLITICAL!